1920–1929

1920

Młody Palester zapisuje się do młodzieżowej organizacji Straż Wawelska.

 

16 stycznia - w Paryżu grupa dość luźno związanych kompozytorów francuskich zostaje okrzyknięta przez krytyka  Henri Colett mianem Les Six. Do najważniejszych twórców tej grupy należą Artur Honegger, Darius Milhaud i Francis Poulenc.

15 maja - w Paryżu zostaje prawykonany balet Igora Strawinskiego Pulcinella.

5 sierpnia - Naum Gabo i Antoine Pevsner publikują w Moskwie Manifest konstruktywistyczny.

13-15 sierpnia - Bitwa Warszawska, kulminacyjny moment wojny polsko-sowieckiej (zwany później "cudem nad Wisłą").

Mondrian publikuje traktat Neoplastycyzm – manifest awangardy związanej z geometryczną abstrakcją.

1921

W lecie tego roku Palester udaje się z ojcem do Lwowa, gdzie zamieszkuje w pensjonacie przy ulicy Tuwima. Razem z ojcem jeździ na inspekcje w związku z epidemią tyfusu. Na jesieni rozpoczyna naukę w V klasie VIII Gimnazjum im. Kazimierza Wielkiego. Zdaje egzamin do Konserwatorium Polskiego Towarzystwa Muzycznego, do klasy fortepianu Marii Sołtysowej i harmonii Adama Sołtysa.


Pani Sołtysowa męczyła mnie początkowo układaniem ręki i tym podobnymi problemami, które nudziły mnie w równym stopniu, jak dyskusje na temat takiego czy innego palcowania, ale względnie szybko przekonałem się do niej.

Był to [Adam Sołtys] kompozytor, dyrygent, muzykolog, a przede wszystkim niesłychanie obkuty teoretyk, który miał talent pedagogiczny i potrafił wykładać wszystkie przedmioty teoretyczne.

 

18 marca - traktat pokojowy w Rydze kończy wojnę polsko-sowiecką.

9 maja - wybuch trzeciego powstania śląskiego.

Pierwsza wystawa Maxa Ernesta w Paryżu.

Paul Klee zostaje profesorem Bauhausu.

Nadia Boulenger zaczyna uczyć w Szkole Amerykańskiej w Fontainbleau.

1922

Podczas studiów Palester poznaje twórczość współczesnych kompozytorów, uczęszcza na różne koncerty, angażuje się w harcerstwie. Jego ojciec żeni się z Marią Sulisławską.

 

2 lutego - ukazuje się drukiem Ulisses Jamesa Joyce'a.

3 marca - urodził się Kazimierz Serocki.

18 października - rozpoczyna działalność  radio BBC.

18 listopada - w Paryżu umiera Marcel Proust.

16 grudnia - pierwszy prezydent odrodzonej Polski Gabriel Narutowicz zostaje zamordowany w Zachęcie.

30 grudnia - utworzenie ZSRR.

1923

Palester podejmuje pierwsze próby kompozytorskie.


Natomiast pozostając ciągle pod urokiem tego rozkosznego tematu finału Koncertu G-dur, przyszło mi do głowy, że byłoby bardzo przyjemnie użyć go jako tematu do bardziej rozbudowanych wariacji. Zabrałem się do roboty – oczywiście raczej przy fortepianie – zrobiłem pierwszą wariację, otaczając temat szesnastkowymi pasażami prawej ręki, a drugą ruchem trioli. Styl był niczym u Mozarta, więc począwszy od trzeciej utrudniłem sobie zadanie, starając się podłożyć pod temat akordy alterowane i w postępie chromatycznym. Wyszło dobrze, ale odskok od poprzedniego stylu był zbyt ostry – raził – trzeba było złagodzić to przejście za pomocą jeszcze jednej wariacji.

 

28 maja - przychodzi na świat György Ligeti.

3 lipca - Józef Piłsudski wycofuje się z życia politycznego (po wcześniejszej rezygnacji ze stanowiska szefa Sztabu Generalnego).

Rainer Maria Rilke kończy swój rozpoczęty w 1912 roku cykl Elegii duinejskich oraz pisze nowy cykl Sonety do Orfeusza. 

Sigmund Freud publikuje fundamentalne dzieło psychanalizy Ego i Id.

Z inspiracji zdobyczami techniki powstaje krótki utwór symfoniczny Pacific 231 Artura Honeggera.

1924

Ojciec Romana - Henryk Palester otrzymuje pracę w Ministerstwie Zdrowia w Warszawie i przenosi się do stolicy. Roman zostaje we Lwowie. Na Boże Narodzenie odwiedza rodzinę w Warszawie i po raz pierwszy jest na koncercie w Filharmonii Warszawskiej.


Bardzo przyjemny pierwszy kontakt – wspaniale błyszczące parkiety, na ścianach wielkie purpurowe adamaszkowe prostokąty obić i bileterzy w świetnych czerwonych kurtkach ze złotymi guzikami – wszystko to robi wrażenie nie byle jakiej zamożności i rozmachu. Niestety, nie pamiętam całego programu, wiem tylko, że po pauzie był Don Juan Straussa. Dyrygował Fitelberg i wtedy widziałem go po raz pierwszy. Wiedziałem, że poematy symfoniczne Straussa są jego specjalnością, ale nie bardzo rozumiałem wówczas na czym to polega.

 

21 stycznia - śmierć Lenina. Władzę w Rosji przejmuje Józef Stalin.

12 lutego - prawykonanie Błękitnej Rapsodii Gershwina.

W Warszawie powstaje grupa awangardowych plastyków "Blok" skupiona wokół Miczysława Szczuki, Władysława Strzemińskiego i Katarzyny Kobro.

Ukazuje się najważniejsze dzieło Tomasza Manna - powieść Czarodziejska Góra.

Władysław Reymont otrzymuje Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury za Chłopów.

1925

12 czerwca - Roman Palester zdaje maturę z oceną dostateczną. Latem przyjeżdża do Warszawy. Nie udaje mu się dostać do klasy fortepianu Konserwatorium Warszawskiego – skierowany do klasy teorii Rytla, po pół roku rezygnuje z dalszej nauki. Natomiast rozpoczyna studia (historia sztuki) na Uniwersytecie Warszawskim.


Lato było śliczne, wieczorem chodziłem w Aleje, gdzie zawsze był tłum spacerowiczów. Poczułem się w domu – u siebie.

 

26 marca - przychodzi na świat Pierre Boulez.

26 kwietnia - zostaje wydana pośmiertnie powieść Franza Kafki Proces.

14 grudnia - premiera opery Wozzeck Albana Berga.

24 grudnia - Benito Mussolini dochodzi do władzy we Włoszech.

Ortega y Gasset wydaje swoje podstawowe dzieło estetyczne O dehumanizacji sztuki.

1926

Palester ponownie próbuje dostać się do Konserwatorium, tym razem na klarnet – i znów bez powodzenia. Uczęszcza na wykłady Władysława Tatarkiewicza, Władysława Witwickiego i Zygmunta Batowskiego na Uniwersytecie Warszawskim. Choć studiów nie ukończył, wiedzę wyniesioną z Uniwersytetu doskonale wykorzystał w późniejszych audycjach Radia Wolna Europa, gdy poruszał tematy z różnych dziedzin sztuki i kultury.

 

12 maja - początek przewrotu w Polsce, który doprowadzi do przejęcia władzy przez Józefa Piłsudskiego. 

12 maja - prawykonanie I Symfonii Dymitra Szostakowicza.

14 września - przychodzi na świat Michel Butor, twórca nouvel roman.

5 grudnia - w Giverny umiera Claude Monet, twórca i ostatni żyjący przedstawiciel impresjonizmu. 

1927

3 stycznia - w Warszawie rozpoczyna się z inicjatywy Jerzego Żurawlewa I Konkurs Chopinowski.

27 lipca - w Berlinie umiera Feruccio Busoni.

Karol Szymanowski zostaje rektorem Państwowego Konserwatorium Warszawskiego.

Werner Heisenberg formułuje zasadę nieoznaczoności o wielkich implikacjach nie tylko dla fizyki kwantowej ale i dla filozofii.

Henri Bergson otrzymuje Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury.

Martin Heidegger wydaje swoje fundamentalne dizeło filozoficzne Byt i czas.

1928

Palester ponownie składa dokumenty do Konserwatorium w Warszawie, tym razem na dyrygenturę. Jego starania wreszcie zostają uwieńczone sukcesem – zostaje przyjęty do klasy teorii Kazimierza Sikorskiego. Pisze muzykę do wystawianej w Teatrze Narodowym sztuki Paula Claudela: Spoczynek dnia siódmego. Jest to pierwsza kompozycja napisana przez Palestra dla teatru. Do 1946 roku napisze muzykę do 35 sztuk teatralnych.

 

26 lipca - przychodzi na świat Tadeusz Baird.

12 sierpnia - umiera Leoš Janáček.

22 sierpnia - urodził się Karlheinz Stockhausen.

2 grudnia - prawykonanie Wariacji op.31 Arnolda Schönberga wywołuje skandal.

Władysław Strzemiński publikuje pracę Unizm w malarstwie.

1929

Powstaje trzyczęściowa Sonatina na skrzypce z wiolonczelą (zaginiona) - pierwsza znana kompozycja Palestra. Profesor młodego kompozytora Kazimierz Sikorski zaprosił samego Szymanowskiego aby posłuchał utworu jego ucznia.


Szymanowski słuchał utworu z nutami w ręku, nic nie mówił, tylko w pewnym momencie powiedział chłodno pokazując jakąś frazę: "To nawet nienajgorzej brzmi"... To było wszystko.

 

21 stycznia - prawykonanie Stabat Mater Karola Szymanowskiego.

29 stycznia - ukazuje się głośna powieść Ericha Marie Remarque'a Na Zachodzie bez zmian.

6 czerwca - premiera filmu Pies andaluzyjski w reżyserii Luisa Buñuela i Salvadora Dali.

24 października - krach na nowojorskiej giełdzie i początek wielkiego kryzysu.