"Wolna Europa" i praca twórcza

Nasz kolega radiowy

Nasz kolega radiowy. Wieczór z Kazimierzem Wierzyńskim w Monachium. Audycja z 27 lipca 1959

Rozmowa z Palestrem

Rozmowa Krystyny Miłotworskiej z Romanem Palestrem. 8 marca 1963

Inauguracja Teatru Wielkiego

Inauguracja Teatru Wielkiego. Audycja z 21 listopada 1965

Leon Schiller i jego inscenizacja Dziadów

Leon Schiller i jego inscenizacja II części 'Dziadów'". Audycja z 21 kwietnia 1969

Rocznica śmierci Moniuszki

Rocznica śmierci Moniuszki. Audycja z 5 maja 1969 (zmodyfikowana wersja audycji z 6 czerwca 1952)

O własnej twórczości

Roman Palester mówi o własnej twórczości. Audycja z 2 września 1969

O własnej twórczości

Roman Palester mówi o własnej twórczości. Audycja z cyklu W pracowniach intelektualistów polskich na Zachodzie z 3 marca 1961

Palester po podjęciu decyzji o zostaniu na Zachodzie znalazł się w niezwykle trudnej sytuacji zawodowej i materialnej. Dołączył się do tego głęboki kryzys wewnętrzny. Skutków swojej decyzji kompozytor nie mógł przewidzieć do końca. W paryskiej „Kulturze” w 1951 roku opublikował dwa artykuły: Konflikt Marsjasza oraz Uwagi o muzyce, czyli „Pazylogia” i „współczesny Apollo”, będące tyleż analizą sytuacji muzyki w krajach obozu socjalistycznego, co osobistym wyznaniem. Teksty Palestra, niewątpliwie niezwykle ważne dla zrozumienia jego motywacji i ostatecznego wyboru, są również w owym czasie jedynym głosem protestu polskiego kompozytora wobec działań władz reżymowych.

Jury podczas pracyMonachium 1954Londyn 1955

Gdy w 1952 roku powstała polska sekcja Radia „Wolna Europa” w Monachium, jej kierownik, Jan Nowak-Jeziorański powierzył Palestrowi kierownictwo działu kulturalnego, zaś Barbara Palestrowa objęła dział muzyczny. W ciągu dwudziestu lat pracy w rozgłośni Palester prowadził cykle audycji (m.in. „Okno na Zachód” i „Muzyka obala granice”), poświęconych wydarzeniom kulturalnym na Zachodzie, organizował na antenie dyskusje literackie na temat książek polskich, prezentował współczesne wydarzenia muzyczne, komentował życie muzyczne w kraju, polemizując, zwłaszcza w latach 1952-1956, z zasadami polityki kulturalnej w PRL i założeniami estetyki socrealistycznej.

W latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych Palester skomponował szereg nowych utworów, w których zaznaczyły się zmiany estetyki i stylu. Początkowo współpracował jeszcze z Międzynarodowym Towarzystwem Muzyki Współczesnej, zasiadał w jury festiwali we Frankfurcie nad Menem (1951), Oslo (1953) i Sztokholmie (1956). Gdy jednak władze Międzynarodowego Towarzystwa Muzyki Współczesnej zażądały, by utwory na festiwale były zgłaszane za pośrednictwem sekcji krajowych, a w 1957 roku została reaktywowana polska sekcja, Palester – posługujący się przez całe życie paszportem uchodźczym – stracił kontakt z popierającym go dotąd środowiskiem międzynarodowym. Zmiany polityczne w Polsce w 1956 roku spowodowały wprawdzie, że muzyka Palestra wróciła na estrady koncertowe w kraju (m.in. wykonano Requiem, kantatę WisłaIV Symfonię), ale był to tylko krótki epizod i już po 1960 roku zapis cenzury na jego nazwisko obowiązywał nadal. Status emigranta i praca w rozgłośni „Wolna Europa” nie przysparzały Palestrowi popularności także na Zachodzie, gdzie wśród intelektualistów i artystów nie brakowało wówczas zwolenników lewicy, nawet w jej totalitarnym, sowieckim wydaniu.

Jednak i wówczas odnosił Palester znaczne sukcesy kompozytorskie, a wśród wykonawców jego muzyki znaleźli się tacy dyrygenci, jak Franz André i Stanisław Skrowaczewski. W 1955 roku Roman Palester oraz dwaj inni kompozytorzy emigracyjni – Andrzej Panufnik i Antoni Szałowski – otrzymali Nagrodę Muzyczną Polskich Oddziałów Wartowniczych przy Armii Amerykańskiej w Europie. Pomimo intensywnej pracy dziennikarza radiowego Palester nie zaniechał działalności twórczej (zgodnie z ustaleniami poczynionymi z Janem Nowakiem przedpołudnia poświęcał pracy w rozgłośni, popołudnia zaś - komponowaniu). W 1962 roku otrzymał pierwszą nagrodę na konkursie Włoskiej Sekcji Międzynarodowego Towarzystwa Muzyki Współczesnej za akcję muzyczną Śmierć Don Juana. W 1965 przypadła Palestrowi w udziale nagroda muzyczna Fundacji im. Alfreda Jurzykowskiego w Nowym Jorku (za 1964 rok) zaś w 1967 roku został odznaczony w Londynie Złotym Krzyżem Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej.

Londyn 1955Londyn, 1955Z Andrzejem PanufnikiemPalester i PanufnikZe Stanisławem SkrowaczewskimSztokholm 1956Sztokholm 1956Roman Palester, lata 50.Roman Palester, lata 50.Skrypt audycji Bela BartókRoman Palester, lata 50.Roman Palester, lata 50Roman Palester, lata 50.Roman Palester, lata 50.Roman Palester, lata 50.Roman Palester, lata 50.Roman Palester, lata 50.Roman Palester, lata 50.Roman Palester, lata 50.Roman PalesterRoman PalesterRoman Palester, lata 60.Roman Palester, lata 70.Roman Palester, lata 60Roman Palester, lata 60.Roman Palester, lata 60.Roman Palester, lata 60.Roman Palester, lata 70.Po wykonaniu Śmierci Don Juana

Roman Palester, lata 60.Roman Palester, lata 60.Roman Palester, lata 60.Roman Palester, lata 60.Roman Palester, lata 60.Roman Palester, lata 60.Roman Palester, lata 60.Roman Palester, lata 60.Roman Palester, lata 60Roman Palester, lata 60.Roman Palester, lata 60.Roman Palester, lata 60.Roman Palester, lata 60./70.Roman Palester / Józef CzapskiSkrypty audycji radiowych