Concertino na saksofon altowy i orkiestrę smyczkową; 1. wersja 1938, zrekonstruowana w 1947, 2. wersja 1977–78.
Pierwsza wersja Concertina na saksofon i orkiestrę powstała latem 1938 roku. Inspiracją dla Palestra było zetknięcie się z Sigurdem Rascherem – legendarnym saksofonistą amerykańskim pochodzenia niemieckiego. Palester miał okazję słyszeć Raschera w Barcelonie podczas festiwalu Międzynarodowego Towarzystwa Muzyki Współczesnej w 1936 r., a następnie w Warszawie w 1937. Wtedy prawdopodobnie podjął decyzję o skomponowaniu kompozycji dla solisty. Podobne koncerty dla Raschera pisało wówczas wielu twórców, m.in. Jacques Ibert czy Lars-Erik Larsson. Koncert Palestra był natomiast prawdopodobnie pierwszym dziełem koncertującym na saksofon napisanym przez polskiego kompozytora.
Prace nad utworem Palester ukończył w 1938 roku. W liście do Raschera pisze:
W lecie napisałem „Concertino na saksofon” i oczywiście dedykuję je z największą przyjemnością Panu. Utwór jest dwuczęściowy – pierwsza część to „Capriccio”, druga składa się z „Introdukcji” i „Allegra”. Partia saksofonu jest dość trudna (ale nie dla Pana). Skład to fortepian, 2 perkusistów, harfa i kwintet smyczkowy (w dowolnym rozmiarze). Właśnie skończyłem partyturę i pracuję nad wyciągiem. Myślałem, że spotkamy się w Londynie, ale Pana nie było. Niemniej mam nadzieję, że wykona Pan tę kompozycje na wiosnę 1939 na naszym Festiwalu.
Saksofoniście koncert się spodobał i rzeczywiście planował jego prawykonanie na festiwalu MTMW, który w 1939 roku odbywał się w Warszawie i Krakowie. Niestety, zagrożenie wojenne spowodowało, że Rascher nie zdecydował się na przyjazd do Polski. Concertino nie zostało wykonane, a jego partytura zaginęła w czasie wojny.
Po wojnie Palester postanowił zrekonstruować utwór. Nowa wersja została skomponowana na mniejszy skład, bo na same smyczki. Concertino w tej wersji składa się formalnie z dwóch części, ale praktycznie jest trzyczęściowe. Pierwsza część, Capriccio, zawiera wstęp złożony z synkopowanych trzech akordów orkiestry, po których wchodzi po pauzie szesnastkowej saksofon z figuracją prowadzącą do śpiewnego pierwszego tematu. Pierwsza część składa się z czterech epizodów i kończy się efektowną kadencją.
Druga część jest dwuczłonowa, co jest zaznaczone w tytule: Introduzione e Allegro moderato. Po wolnym wstępie następuje efektowny finał, również oparty na schemacie allegra sonatowego, dość luźno potraktowanego, gdzie pojawiają się niespodziewane zmiany nastroju osiągane poprzez wprowadzanie motywów z wolnego epizodu, a także dzięki wirtuozowskim kadencjom saksofonu. Całość kończy się bardzo efektownie (co jest raczej nietypowe u Palestra).
Ta wersja Concertina nie była prawdopodobnie nigdy wykonana za życia kompozytora. Wprawdzie Rascher planował wykonać Concertino Palestra w Stanach Zjednoczonych na początku 1948, ale wszystko wskazuje na to że do tego wykonania nie doszło. Po latach zainteresował się nią amerykański saksofonista Brian Kauth, który wykonał ją po raz pierwszy w 2007 roku podczas koncertu z okazji rocznicy urodzin Raschera (z towarzyszeniem fortepianu). Dopiero w 2019 Concertino w tej wersji zostało nagrane przez Alinę Mleczko i Polską Orkiestrę Sinfonia Iuventus dla Polskiego Wydawnictwa Muzycznego (w ramach serii Anaklasis).
Zanim doszło do wykonania owej wersji z 1947 roku, w 1978 uczeń Raschera – David Pituch zainteresował się znalezioną w archiwum w Nowym Jorku partyturą Concertina. Skontaktował się z kompozytorem, który wówczas stworzył trzecią, ostateczną wersję dzieła. Ukończoną w 1978 wersję po raz pierwszy wykonał właśnie David Pituch z zespołem Capella Cracoviensis pod dyrekcją Gałońskiego dopiero 27 maja 1982 w Nowym Sączu. Od tego czasu Concertino Palestra stało się jednym z najczęściej wykonywanych dzieł tego kompozytora.
W ostatecznej wersji kompozytor zrezygnował z podziału na części i połączył wszystkie epizody attaca w jedną całość. Dokonał też wielu zmian, zarówno rytmicznych, jak i dotyczących konkretnych przebiegów linii melodycznych. Wydaje się jednak, że Concertino straciło wskutek tych zmian swoją drapieżność i charakter. Już pierwsze akordy zamiast synkop są zwykłymi półnutami. Wydaje się, że warto zastąpić grywaną dziś powszechnie (i wydaną przez PWM) wersję z 1978 roku wersją pierwotną z 1947.