Omówienia utworów

Duety na 2 skrzypiec

Duet nr 1

Duety na dwoje skrzypiec (Allegro giusto). Wyk. Paweł Zalejski – skrzypce, Monika Hager-Zalejski – skrzypce, 2016.

Duet nr 2

Duety na dwoje skrzypiec (Molto lento, liberamente). Wyk. Paweł Zalejski – skrzypce, Monika Hager-Zalejski – skrzypce, 2016.

Duet nr 3

Duety na dwoje skrzypiec (Vivace). Wyk. Paweł Zalejski – skrzypce, Monika Hager-Zalejski – skrzypce, 2016.

Duet nr 4

Duety na dwoje skrzypiec (Molto lento). Wyk. Paweł Zalejski – skrzypce, Monika Hager-Zalejski – skrzypce, 2016.

Duet nr 5

Duety na dwoje skrzypiec (Lento, assai intenso). Wyk. Paweł Zalejski – skrzypce, Monika Hager-Zalejski – skrzypce, 2016.

Duet nr 6

Duety na dwoje skrzypiec (Allegro non troppo). Wyk. Paweł Zalejski – skrzypce, Monika Hager-Zalejski – skrzypce, 2016.

Duet nr 7

Duety na dwoje skrzypiec (Lento, molto espressivo). Wyk. Paweł Zalejski – skrzypce, Monika Hager-Zalejski – skrzypce, 2016.

Duet nr 8

Duety na dwoje skrzypiec (Allegro vigoroso). Wyk. Paweł Zalejski – skrzypce, Monika Hager-Zalejski – skrzypce, 2016.

W wywiadzie dla Radia Wolna Europa z 8 marca 1963 roku Roman Palester, mówiąc o swoich projektach kompozytorskich, powiedział, że właśnie ukończył pracę nad duetami na dwoje skrzypiec. Najwyraźniej jednak praca nad tą kompozycją trwała jeszcze jakiś czas, ponieważ w katalogu swoich dzieł kompozytor podaje jako datę powstania utworu rok 1965. Początkowo Palester napisał 10 duetów, potem jednak poddał je gruntownej rewizji. Ostateczna, wydana drukiem wersja, zawiera już tylko 8 utworów. 

W duetach, obok oczywistych inspiracji muzyką Bartóka, znajdziemy subtelne nawiązania do Szymanowskiego, np. w pochodzie flażoletów w drugim duecie, który wyraźnie nawiązuje do ostatniego z Mitów – Driady i Pan. Całość duetów napisana jest bez użycia kreski taktowej, przy czym regulacja rytmiczna głosów została przez kompozytora starannie zaplanowana – trudno tu więc mówić o rzeczywistym aleatoryzmie. Dwie linie solowych skrzypiec niekiedy wzajemnie się imitują, na ogół jednak przebiegają niezależnie, a czasami wręcz są sobie zdecydowanie przeciwstawione. Tak jest na przykład w III Duecie, gdzie na początku w partii I skrzypiec mamy artykulację arco, a w drugich skrzypcach pizzicato. Potem role instrumentów ciągle się zmieniają. 

Utwór ten zaliczyć można do grupy eksperymentów sonorystycznych kompozytora, w których wykorzystuje on wprawdzie tradycyjne brzmienia (Palester nie stosuje nowej notacji, czy niestandardowych sposobów wydobywania dźwięku), ale zestawione w nowatorski i oryginalny sposób. 

Pierwszy raz Duety zostały wykonane przez Jana Homę i Julię Jakimowicz w 1987 roku w Warszawie, na koncercie zorganizowanym z okazji 80. urodzin Palestra. Utwór został wydany w 1993 roku, już po śmierci kompozytora.