Stanisław Leopold Brzozowski (1878–1911, pseudonim: Adam Czepiel)

Dzieje percepcji Brzozowskiego, odbioru jego dzieł w Polsce, to pasjonująca historia rozpowszechniania nowoczesnych idei z dziedziny filozofii kultury. Bogactwo myśli i dziwna, zagadkowa droga rozwojowa Brzozowskiego sprawiły, że każdy mógł z niego brać co mu odpowiadało. Na początku swej pracy publicystycznej był przywódcą ideologicznym młodych socjalistów, później, w miarę jak się pogłębiały jego poglądy na pojęcie "narodu", zaczęły w nim szukać pożywki partie prawicowe. Ostatnie lata życia nacechowane zwrotem w kierunku religii odsłoniły znów zupełnie nowe oblicze Brzozowskiego. Ale wszystko to razem wzięte nie mogło, oczywiście, ułatwić zrozumienia człowieka i jego myśli. Myśli idącej zawsze zygzakami, pełnej nieoczekiwanych przeskoków, skojarzeń i pozornych niekonsekwencji. A jeśli zważyć, że całą swoją olbrzymią drogę rozwojową odbył Brzozowski na przestrzeni dziesięciu czy dwunastu lat gorączkowej pracy twórczej i że dzieło jego życia zostało brutalnie zakończone przedwczesną śmiercią w trzydziestym drugim roku życia, to zaiste trudno się dziwić, że dla wielu swych czytelników pozostał Brzozowski umysłem chaotycznym, pełnym sprzeczności lub niedopowiedzeń.

1971