Pieśń o Ziemi, balet w trzech odsłonach, 1937
Balet Pieśń o ziemi to ostatni wielki sukces kompozytorski Romana Palestra przed wybuchem II wojny światowej. Utwór powstał bardzo szybko na zlecenie Polskiego Baletu Reprezentacyjnego i miał premierę podczas Wystawy Światowej w Paryżu w 1937 roku, gdzie został nagrodzony złotym medalem. Do dziś Pieśń o Ziemi jest jedną z najczęściej wykonywanych kompozycji Palestra.
Geneza zamówienia Tańca o Ziemi leży w sukcesie Tańca z Osmołody na festiwalu ISCM w Barcelonie. Palester przyznaje, że wykorzystał tu fragmenty swojej I Symfonii – obecnie zaginionej, którą nazywał „okropną folklorystyczną kobyłą”. Mimo sukcesu, jaki odniósł balet, kompozytor nie uważał go za swoje szczególne osiągnięcie; także recenzenci podkreślali zależność utworu od Harnasiów (mimo że w Pieśni o Ziemi dominuje folklor nizinny). Niemniej kompozycja jest bardzo efektowna i stanowi apogeum okresu folklorystycznego w twórczości Romana Palestra.
Zgodnie z opisem kompozytora:
Dzieło jest zbudowane w formie trzyczęściowej suity. Każda z części wykorzystuje wiele tańców i melodii ludowych (mazurka, krakowiaka, oberka, poloneza itd.), które jednak zostały opracowane zgodnie z wszelkimi zasadami współczesnej techniki harmonicznej i instrumentacyjnej. Dla kompozytora było w tym przypadku interesujące ukazanie, w jakim stopniu ten folklorystyczny materiał może być połączony ze współczesną mową muzyczną i współczesnymi środkami wyrazu.
Pomysł samego baletu pochodzi od Leona Schillera, z którym Palester wielokrotnie pracował w latach trzydziestych, pisząc muzykę do jego spektakli teatralnych. Libretto jest natomiast dziełem kompozytora.
Balet Pieśń o Ziemi został wykonany w Paryżu w choreografii Bronisławy Niżyńskiej i scenografii Ireny Lorentowicz, razem z baletami Michała Kondrackiego i Ludomira Różyckiego. Orkiestrą dyrygował Mieczysław Mierzejewski. Po przedstawieniu w Paryżu Pieśń o Ziemi wykonano w Warszawie (2 razy – m.in. na festiwalu ISCM w 1939 roku) oraz we Lwowie. Po wojnie natomiast Pieśń o Ziemi pojawiła się na polskich scenach trzy razy za życia kompozytora – w 1949 i 1958 roku w Poznaniu oraz w 1978 w Łodzi.
Na podstawie muzyki do baletu Palester sporządził suitę zatytułowaną Tańce polskie, która została po raz pierwszy wykonana w 1946 roku przez Waleriana Bierdiajewa. Natomiast prawdopodobnie w 1954 roku kompozytora opracował fragment muzyki z baletu Pieśń o Ziemi jako Taniec polski na skrzypce i fortepian, z myślą o zaprzyjaźnionym skrzypku emigracyjnym – Wacławie Niemczyku. Ta niesłychanie efektowna kompozycja jest ostatnio coraz częściej wykonywana.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
